Intel không còn trong top 10 công ty bán dẫn đứng đầu
Nếu là 10 năm trước hoặc hơn, ai nói câu này có thể xem như một anti-fan Intel. Mặc dù 2015 không phải là năm công ty này hốt được nhiều bạc nhất, nhưng nó là thời điểm mà gần như không ai dám thách thức sự thống trị thị trường vi xử lý của người khổng lồ này.
"Tôi nghĩ thế giới đã thay đổi. Chúng tôi (Intel) không còn trong top 10 công ty bán dẫn đứng đầu nữa". Nếu là 10 năm trước hoặc hơn, ai nói câu này có thể xem như một anti-fan Intel. Mặc dù 2015 không phải là năm công ty này hốt được nhiều bạc nhất, nhưng nó là thời điểm mà gần như không ai "dám" thách thức sự thống trị thị trường vi xử lý của người khổng lồ này.
Và một điều quan trọng hơn, tổng doanh thu cả năm của Intel trong khoảng 2011-2016 thực tế không nhiều hơn 2023-2024 mới đây (trung bình 55 tỷ USD). Nhưng lúc đấy chẳng ai thấy công ty này lỗ cả! Quay lại hiện tại thì dù hầu như quý nào Intel cũng thu về trên 12 tỷ USD nhưng lỗ chồng tiếp lỗ. Đáng kể nhất là Q3 2024 tập đoàn này lỗ gần 17 tỷ USD, một kỷ lục chưa từng có! Cùng kỳ này 10 năm trước cổ đông Intel đang tưng bừng hốt bạc tới 3,1 tỷ mà?!
Doanh thu Q1 2015 của Intel chưa tới 12.8 tỷ USD nhưng vẫn lời gần 3.7 tỷ
Con số tài chính biết nói
Khách quan mà nói không phải trong quá khứ công ty này chưa từng lỗ. Song các khoản lỗ này chủ yếu đến từ việc thâu tóm, mua lại các công ty khác, hoặc đầu tư nhà máy mới. Và họ cũng chỉ lỗ 1 quý rồi lập tức quay trở lại có lời liên tục nhiều quý. Nhưng kể từ 2022 thì gió đã đổi chiều. Từ vài quý lỗ rồi lời, sang 2024 cho tới nay chưa quý nào Intel có lời trở lại, chỉ còn lỗ ít hay lỗ nhiều...
Tổng quan doanh thu Intel từ Q2 2024 cho tới nay
Chuyện gì đã xảy ra?
Nhìn lại lịch sử Intel trong nhiều năm qua, ta có thể thấy rằng họ như một cái cây đại thụ. Cái cây ấy đã từng bé nhỏ, từng cố gắng vươn mình để trở nên to lớn, vươn cành bám rễ vượt qua bao nhiêu giông bão, thành một trong những cái cây lớn nhất khu rừng. Tuy vậy, nó đã dần bị sâu mọt đục khoét từ bên trong... Giờ đây, cành rễ của nó đã bị mục nát và nếu không có biện pháp thích hợp kịp thời, nó có thể sẽ không qua khỏi...
Và nói về "cành lá", báo cáo tài chính là nơi thể hiện rõ nhất. Trong các quý trước đấy, bạn có thể thấy các "nhánh" (hoặc mảng kinh doanh) của Intel có khá nhiều. Ngoài máy tính cá nhân PC (CCG) và máy chủ datacenter (DCG) quen thuộc, chúng ta còn Mobileye, IoT, NEX, AXG (card đồ hoạ)... Và cũng đừng quên "máy đốt tiền" Intel Foundry.
Danh mục mảng kinh doanh trong Q2 2025 của Intel rất "chân phương"
Nhưng ở báo cáo Q2 mới đây nhất, tất cả đã bị "tỉa tót" chỉ còn PC, datacenter và... Foundry. Những "nhánh" không nòng cốt gọi chung là Other. Động thái này cho thấy cây đại thụ này đang bước vào giai đoạn tái cấu trúc cực mạnh, gần giống với IBM năm nào. Một trong những cú "tỉa tót" rõ nét nhất chính là việc thoái bớt 51% cổ phần Altera diễn ra hồi tháng 4 rồi. Khôi hài là cách đây 10 năm, Intel vung tay mua lại Altera với số tiền tương đương khoản lỗ kỷ lục của Q3 năm rồi.
Vì đâu nên nỗi?
Quảng cáo
Tại sao từ một công ty doanh thu mỗi năm tầm 55 tỷ USD mà hàng quý vẫn có lời 2-3 tỷ, nay cũng thu về được ngần ấy nhưng lại lỗ triền miên, giá trị thị trường ngày một giảm? Chỉ có thể giải thích rằng khoảng 10 năm trước, các chi phí vận hành của Intel không nhiều và dàn trải như bây giờ. Việc hiện mỗi quý thu về 12-13 tỷ mà vẫn lỗ chứng tỏ chi phí vận hành đang quá cao, cao hơn cả con số thu về. Nó giống như kiểu nhà chỉ 2 vợ chồng cùng làm ăn thì vẫn có dư nhưng khi đẻ đứa đầu rồi đứa sau, đứa kế, sinh hoạt phí ngày càng nặng gánh hơn...
Thực tế mình từng phân tích ở bài trước, từ khi Brian Krzanich lên nắm quyền CEO thì Intel đã dần đi xa khỏi quỹ đạo gốc (x86 và bán dẫn). Vị kỹ sư người Mỹ này đã bắt đầu hàng loạt cuộc thâu tóm các công ty công nghệ nhỏ bé hơn để "làm giàu" kho tài sản trí tuệ cho tập đoàn. Công tâm mà nói thì cách làm này không có gì sai, đặc biệt ở một quốc gia mà bất cứ thứ gì cũng có thể lôi nhau đi kiện như Mỹ. Vấn đề ở chỗ trong khi "học thêm" cái mới thì Intel "chểnh mảng" cái cũ. Tiến độ phát triển bán dẫn của hãng này bắt đầu thụt lùi.
Danh sách các đợt thâu tóm doanh nghiệp của Intel từ 2012-2020, với Brian Krzanich làm CEO từ 2013-2018
Dù bạn có thể đang nghĩ tới tiến trình 10 nm (sau này sửa tên thành Intel 7) nhưng sự chậm chạp thực tế đã có từ 14 nm (vầng 14+++ nm huyền thoại). Khởi nguồn là dòng chip Broadwell, bản "tick" (thu nhỏ die) từ Haswell (22 nm) "tock".
"Tick-tock" ban đầu của Intel sẽ 1 năm ra tiến trình mới (tick) và 1 năm ra kiến trúc mới (tock), có nghĩa 1 tiến trình sẽ sử dụng trong 2 năm với 2 thế hệ sản phẩm. Ban đầu thì mọi thứ ổn và Intel cứ "tèn tèn" tiến bước như vậy. AMD tại thời điểm đó vốn không đủ sức để chạy theo tick-tock và đuối sức dần. Đến 2009 thì AMD "đầu hàng" buộc phải tách bộ phận sản xuất riêng thành GlobalFoundries. Intel dần trở thành một mình một chợ và "vô đối". Song những vết nứt đầu tiên bắt đầu xuất hiện...
Ban đầu, Broadwell (14 nm) được Brian công bố sẽ có mặt cũng đâu đó vào cuối 2013. Nhưng thực tế, nó đã bị hoãn ra mắt tới gần cuối 2014. Khoảng thời gian này, Intel ra thêm Haswell Refresh (cũng 22 nm) như một miếng trám tạm cho sự chậm trễ của Broadwell. Đáng nói hơn là sự chậm trễ này đã khiến vòng đời của Broadwell trở nên cực kỳ ngắn, tới mức hầu như chẳng ai nhớ tới sự tồn tại của nó (Core i thế hệ 5). Và đáng ra, bản "tock" Skylake (14 nm) kế tiếp sẽ phải tới 2016 mới chào sân...
Nếu đúng tiến độ, node 10 nm của Intel phải có mặt vào 2016 chứ không phải tới 2018 với sản lượng hạn chế
Tuy vậy, ban lãnh đạo Intel (vẫn do Brian cầm trịch) đã có quyết định táo bạo khi kết thúc sớm vòng đời của Broadwell và dồn toàn lực cho Skylake (Core i thế hệ 6). Họ quyết định đổi toàn bộ kế hoạch sản xuất 14 nm từ Broadwell sang Skylake trong cuối 2014 để chào hàng dòng sản phẩm mới vào giữa 2015 cho "kịp tiến độ". 14 nm trở thành một trong những tiến trình thành công nhất của Intel về sau này, dù khởi đầu có hơi "khọt khẹt".
Công bằng mà nói việc phát triển tiến trình bán dẫn mới hoàn toàn không đơn giản. Không riêng Intel mà Samsung, TSMC, UMC, GlobalFoundries cũng không ít lần gặp trục trặc. Có hãng thậm chí "đầu hàng", chấp nhận "dừng cuộc chơi" vì mọi thứ quá đắt đỏ. Và CEO Brian nếu không phải gặp scandal tình ái có lẽ ông cũng sẽ lái tiếp con tàu Intel theo hướng tốt hơn.
Tuy Samsung công bố đạt node 10 nm trước nhưng thông số transistor đều to hơn Intel và TSMC
Thực tế không riêng Intel mà TSMC tại tiến trình 10 nm cũng gặp không ít khó khăn. Chỉ riêng Apple là khách hàng duy nhất thuê TSMC gia công chip 10 nm. Chỉ có Samsung có thể xem thành công "nhất" ở thế hệ này. Nhưng cần nói rằng dù cùng tên gọi 10 nm, các thông số transistor của Samsung đều to hơn của TSMC và Intel (Intel nhỏ nhất). Thực tế các chỉ số 10 nm của Samsung gần với quy chuẩn 16/14 nm của ITRS hơn cả.
